برخی از اوقت می‌بینید که با زیاد کردن صدای بلندگو، بلندگو شما خش خش میکند؛ برخی از اوقات هم این صدای خش خش در حجم صدای کم وجود دارد و حتی نیازی به زیاد کردن صدا نیست. اما دلیل این امر نیست و چرا اسپیکر خش خش میکند؟ چه راه حلی برای این مشکل وجود دارد؟
دلیل خش خش اسپیکر چیست
خش خش کردن اسپیکر اکثرا به دلیل وجود اتصال بد بین آمپلیفایر و اسپیکر رخ می‌دهد، ممکن است در مسیر ارتباطی درایور و آمپلیفایر سیم خراب وجود داشته باشد.
اولین موقعیتی که باید بررسی کنید اتصال بین سیم اسپیکر و ترمینال اسپیکر است. اگر اسپیکر شما تحرکت زیادی دارد، به عنوان مثال مانند یک اسپیکر بلوتوث یا اسپیکر ماشین، ممکن است در اثر ضربه این اتصال ضعیف شده باشد.
حتی اگر این ایراد در اسپیکرهایی که جابه‌جا نمی‌شوند یا تصور می‌کنید احتمال جابه‌جا شدن قطعات در آن‌ها وجود ندارد، مانند اسپیکرهای خانگی با بلندگو تلفن همراه به وجود آمده باشد، در صورت امکان این اتصالات را بررسی کنید. ممکن است مشکل شما از این نقطه باشد.
اگر دلیل خش خش کردن اسپیکر از اتصال آن نبود چکار کنیم؟
اگر تمام اتصالات بین دستگاه‌های مختلف را بررسی کردید و مطمئن شدید که دلیلی خش خش کردن اسپیکر از اتصال بد نیست، چند دلیل برای خش خش کردن اسپیکر وجود دارد که با توجه به سیستم صوتی که صدای خش خش از ن را می‌شنوید می‌تواند دلیل متفاوتی داشته باشد.
آمپلیفایر ضعیف
اگر در سیستم صوتی خودرو یا سیستم صوتی خانگی یا اسپیکر بلوتوث خود و با زیاد کردن صدا، تجربه شنیدن خش خش کردن اسپیکر را دارید دلیل آن، مگر در حالتی که احتمال آن کم است، آمپلیفایر ضعیف است.
آمپلیفایری که نتواند برای حجم صدای زیاد توان مورد نیاز اسپیکر را به آن برساند در ولوم بالا میزان THD یا Total Harmonic Distortion آن بالا می‌رود؛ این مقدار تا %10 قابل شنیدن نیست، اما زمانی که از این مقدار بالاتر برود به صورت کاملا واضحی شنیده می‌شود.
در واقع اسپیکر شما از آمپلیفایر درخواست توان بیشتر را میکند اما آمپلیفایر شما قادر نیست تا این توان را به اسپیکر برساند و همچنان اسپیکر می‌خواهد تا با بلندی صدای درخواستی شما سیگنال را پخش کند که در نهایت موجب ایجاد دیستورشن و خش خش کردن اسپیکر می‌شود. به این نوع از دیستورشن، کلیپینگ (Clipping) گفته می‌شود.
به همین دلیل است که توصیه می‌شود تا در زمان تهیه تجهیزات، علاوه بر تهیه تجهیزات اصلی و با کیفیت، در زمان انتخاب آمپلیفایر، دستگاهی انتخاب شود که از میزان قدرت قابل تحمل اسپیکرهای شما (توان RMS در مقاومت مساوی) مقداری بیشتر باشد تا علاوه بر توانایی کاملا درایو کردن اسپیکر، آمپلیفایر نیاز به انجام کار اضافه نشود تا به آن فشار نیاید.
حالتی که احتمال آن کمتر است رخ بدهد زمانی است که شما تجهیزات با کیفیت و آمپلیفایر با قدرت کافی را تهیه کرده باشید و همچنان با زیاد کردن صدا اسپیکرهای شما خش خش کنند؛ در این حالت اگر آمپلیفایر شما دارای تنظیمات Gain توسط کاربر است، این تنظیمات به اشتباه انجام شده‌اند و در ولوم بالا Distortion ایجاد می‌کنند.
اسپیکر ضعیف
بسیاری بر این باوراند که ارسال قدرت زیاد و بیشتر از توان RMS به یک اسپیکر آن را خراب میکند، بله اگر به یک اسپیکر 60 وات حدود 200 وات توان دهید اسپیکر می‌سوزد. اما قدرت کمتر دادن به یک اسپیکر بیشتر باعث سوختن آن می‌شود تا قدرت بیشتر دادن.
حال اگر اسپیکرهای شما اسپیکرهای ارزان و ضعیفی باشند با زیاد کردن صدا، بدون توجه به این که تحمل چقدر قدرت را دارند و چقدر توان به آن‌ها می‌دهید، آسیب می‌بینند.
با زیاد کردن حجم صدا، اسپیکر باید بیشتر و با سرعت بالاتری حرکت کند و با افزایش میزان حرکت سیم پیچ داخل اسپیکر، حرارت و دمای آن بالا می‌رود. اگر قطعات داخلی اسپیکر شما کیفیت کافی را نداشته باشند با کمترین حرارتی آسیب خواهند دید که باعث خش خش کردن اسپیکر و دیستورشن آن و در نهایت سوختن سیم پیچ آن می‌شود.
عوامل محیطی
این مورد بیشتر در مورد زمانی صادق است که خش خش کردن اسپیکر در ولوم پایین نیز رخ بدهد و 3 عامل وجود دارد که می‌تواند باعث ایجاد این ایراد شود:
- آب
- گرد و غبار
- حرارت
خیس شدن اسپیکر برای اسپیکرهای بلوتوث یا اسپیکرهای تلفن‌های همراه که ضد آب هستن موردی نخواهد داشت، اما همچنان پیشنهاد می‌کنیم تا زیاد آن‌ها را در معرض مایعات قرار ندهید؛ این دستگاه‌ها در مقابل نفوذ آب مقاومت دارند و نه این که هیچ وقت از تماس با آب آسیب نخواهند دید.
بیشتر بخوانید: استانداردهای IP ضد آب
آب
در دستگاه‌های ضد آب جنس صفحه این اسپیکرها که با آب تماس پیدا می‌کنند، اکثرا پلیمری و پلاستیکی هستند، این پلاستیک‌ها می‌توانند از انواع مختلف باشند.
اما در اسپیکرهایی که در آن‌ها از صفحه کاغذی استفاده می‌شود، مانند اسپیکرهای خودرو و اسپیکرهای خانگی، تماس با آب برای آن‌ها ممنوع است و باعث خراب شدن و پوسیدن صفحه اسپیکر می‌شود.
گرد و غبار
گرد و غبار می‌توانند از اطراف بدنه اسپیکر وارد بخش بین سیم پیچ و مگنت شوند و با وجود گرد و غبار در این محیط‌های باریک، با حرکت صفحه، سیم پیچ به مگنت اسپیکر برخوردهای ریز خواهد داشت و باعث خش خش کردن اسپیکر می‌شود.
این مشکل عموما در اسپیکرهای بلوتوث بی کیفیت و اسپیکرهایی که میزان حرکت صفحه زیادی دارند مانند اسپیکرهای ماشین و ساب ووفرها، در صورت عدم نگهداری درست رخ می‌دهد.
حرارت
منظور از حرارت، حرارت محیط است، این حرارت نمی‌تواند خود به اسپیکر آسیب بزند چرا که دماهایی که سیم پیچ اسپیکر آسیب می‌بیند بسیار بالاتر از حرارت محیط است، اما می‌تواند به فرآیند سریع‌تر و بیشتر گرم شدن آن کمک کند.
جایی که حرارت بیشترین آسیب را می‌زند در برد آمپلیفایر، خصوصا در آمپلیفایرهای اسپیکرهای بلوتوث است که به علاوه حرارت تولید شده توسط خود دستگاه می‌تواند باعث ضعیف شدن لحیم‌های روی برد و ضعیف شدن اتصالات که محتمل ترین دلیل برای خش خش کردن اسپیکر است، بشود.
به همین دلیل توصیه می‌کنیم تا اسپیکر بلوتوث خود را در معرض نور مستقیم خورشید، در یک روز گرم تابستانی قرار ندهید و از آن انتظار پخش موسیقی با صدای بلند و برای مدت طولانی را داشته باشید، چرا که به اسپیکر خود آسیب خواهید زد.
آهنگ بی کیفیت
اگر شما بهترین سیستم صوتی ممکن را نیز تهیه کنید، در صورتی که با آن موسیقی که کیفیت فایل آن کم باشد را پخش کنید، اسپیکرهای شما خش خش خواهد کرد.
امروزه به بیشتر شدن دسترسی به فایل‌های موسیقی با کیفیت و حتی فایل‌های اصلی و موسیقی های رزولوشن، دیگر دلیلی به گوش دادن به فایل‌های موسیقی 128kbps وجود ندارد؛ توصیه ما این است که فایل‌های موسیقی خود را حداقل با کیفیت 320kbps تهیه کنید.
بیشتر بخوانید: سیستم صوتی های رزولوشن چیست
تنظیمات بد اکولایزر
همانطور که در مطلب تنظیم اصولی اکولایزر توضیح دادیم، اگر اکولایزر خود را به نحوی تنظیم کرده باشید که اسپیکرهای شما را مجبور به تولید فرکانس‌هایی بکنند که در توان اسپیکر شما نیست، انواع مختلف دیستورشن از جمله خش خش کردن اسپیکر و حتی آسیب‌های مختلف به اسپیکر وارد می‌شود.
پس اگر بعد از تنظیم کردن اکولایزر اسپیکرهای شما شروع به خش خش کردن کردند، تنظیمات را حذف کنید و با مطالعه مطلب نحوه تنظیم اکولایزر، اکولایزر خود را درست تنظیم کنید تا علاوه بر بهبود صدای سیستم صوتی خود، عمر آن را نیز افزایش دهید.
